“ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒ” ဆိုတာကို အင္တာနက္ေပၚမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္ေလာက္က ေတြ႔ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဖတ္ၿပီး ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ခ်က္တစ္ခုေရးဖို႔ စဥ္းစားမိခဲ့ေပမယ့္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ မေရးျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ကိုယ္ေလးစားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ကို, ကိုယ္ႏွစ္သက္တဲ့ အယူအဆကို အျပစ္တင္ ေ၀ဖန္႐ႈတ္ခ်ရင္ မေက်မခ်မ္းျဖစ္တတ္ပါတယ္, ရန္ၿငိဳးဖြဲ႔တတ္ပါတယ္။ ကိုယ္ေလးစားတဲ့သူ, ကိုယ္ႏွစ္သက္တဲ့ အယူအဆကို ခ်ီးမြမ္းေျပာဆိုရင္လည္း ႏွစ္သက္ ၀မ္းေျမာက္တတ္ၾကပါတယ္။ အမ်က္ေဒါသထြက္ေနသူဟာ တစ္ဖက္က ေ၀ဖန္မႈရဲ့ ေကာင္းဆိုးမွားမွန္ကို မပိုင္းျခားႏိုင္သလို၊ အဆင္ျခင္မဲ့ ႏွစ္သက္ ၀မ္းေျမာက္ၿပီး မာန္တက္ေနတာလည္း မေကာင္းပါဘူး။ (ဒီဃနိကာယ္၊ သီလကၡႏၶ၀ဂ္၊ ျဗဟၼဇာလသုတ္)။
အေသးစိတ္အခ်ိန္ေပး မဖတ္ႏိုင္ (မဖတ္လို) ေပမယ့္ အနည္းဆံုး ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ ဘယ္လို၀ါဒမ်ိဳးလဲလို႔ အဓိပၸါယ္ေပၚယံု သယံ၀သီရဲ့ site http://sayamvasi.googlepages.com/toe-bookspage မွာတင္ထားတဲ့ စာအခ်ိဳ႕ကို ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ နိကာယ္ငါးရပ္က ေဒသနာေတြနဲ႔ ဘယ္လို ကြဲျပားျခားနားေနသလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ၊ အနက္အဓိပၸါယ္ ေကာက္ယူမႈ ကြဲလြဲခ်က္ေတြကိုပဲ ဦးစားေပး ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယအေနနဲ႔ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီေတြက ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုယူဆရသလဲ, ဘယ္အယူအဆေတြရဲ့ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈရွိလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းဇစ္ျမစ္နဲ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြကို ရွာၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ သိသာထင္ရွားၿပီး အေရးပါတယ္လို႔ ယူဆရတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့
၁။ နတ္, ျဗဟၼာ, ငရဲ, ၿပိတၱာစတဲ့ ပရေလာကကို လက္မခံပါ။
၂။ ေရွးဘ၀, ေနာက္ဘ၀ကို လက္မခံပါ။
၃။ ပစၥဳပၸန္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။
၄။ ဒီမွာလည္း လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံေရးမွ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိရစၧာန္သတ္တာဟာ ပါဏာတိပါတ မဟုတ္၊ အစိုးရပစၥည္းခိုးတာဟာ အဒိႏၷာဒါနကံ မေျမာက္ စသျဖင့္ ယူဆပါတယ္။
၅။ ကံ၏ အက်ိဳး၀ိပါတ္ဆိုတာဟာ ကံကို ျပဳစဥ္က ကိုယ္စိတ္တို႔အတိုင္း ထပ္မံျဖစ္ပြားေနျခင္းလို႔ ယူဆပါတယ္။
၆။ ႐ူပ, အ႐ူပဆိုတဲ့ စ်ာန္တရားေတြကို အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အစြန္းဟုသတ္မွတ္ထားပါတယ္။
၇။ ႐ုပ္နမ္တို႔၏ ျဖစ္ပ်က္ကို ႐ႈပြားျခင္းသည္ တရားမဟုတ္။ ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္ အမွားမျဖစ္ေအာင္ ေနျခင္းကသာ တရားျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
၈။ သံသရာအတြင္းမွာ လူ-သတၱ၀ါတို႔ လည္ၾကျခင္းမဟုတ္ပဲ လူ-သတၱ၀ါအတြင္းမွာ သံသရာတို႔ လည္ၾကျခင္း ျဖစ္တယ္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ဟာ သံုးဘ၀လည္တာမဟုတ္။ ဒီဘ၀အတြင္းမွာ လည္တာသာ ျဖစ္တယ္။
၉။ ငါက အနတၱမဟုတ္ဘူး၊ ငါတို႔ ထင္ထားတဲ့ (လူဟု ထင္ထားသည့္) ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာေတြကိုသာ အနတၱလို႔ေဟာတာ။ သကၠာယဒိ႒ိေပ်ာက္သြားရင္ ငါသက္သက္ (လူသက္သက္, အတၱသက္သက္)ပဲ က်န္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
အျခားေသာ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြ အမ်ားအျပားရွိေသးေပမယ့္ ဒီအခ်က္ေတြေလာက္နဲ႔ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ ေကာက္ေၾကာင္း ေပၚေလာက္ပါတယ္။ (ေထရ၀ါဒ ရဟန္းေတာ္မ်ားနဲ႔ ကမၼ႒ာန္းရိပ္သာမ်ားအေပၚ စြတ္စြဲေ၀ဖန္ထားမႈေတြရွိေပမယ့္ အေျခအျမစ္သိပ္မရွိပဲ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆန္ဆန္သာျဖစ္လို႔ အက်ိဳးမမ်ားတဲ့အတြက္ ျပန္လည္မေဖာ္ျပေတာ့ပါဘူး။ အယူ၀ါဒ သက္သက္အေပၚမွာပဲ သံုးသပ္ျပလိုပါတယ္။)
သိပၸံထြန္းကားလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကား ကာလာမသုတ္လို ေဒသနာမ်ိဳးေတြ ေရပန္းစားလာပါတယ္။ ေရွး႐ိုးစဥ္လာ ယံုၾကည္မႈေတြကို စိန္ေခၚခ်င္ လာၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေနာက္တိုင္းစာေပနဲ႔ ထိေတြ႔ခြင့္ရသူေတြက ဘာသာတရားကို သိပၸံပညာဆိုတဲ့ ေပတံနဲ႔ တိုင္းထြာ ၾကည့္ခ်င္လာၾကပါတယ္။ ဥေရာပမွာ ဘုရားေက်ာင္းေတြနဲ႔ ထာရ၀ဘုရားသခင္ရဲ့ ေလာင္းရိပ္ေအာက္က လူသားတန္ဖိုးကို ဆြဲထုတ္ၿပီး လူသား၀ါဒကို ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလို လႈပ္႐ွားမႈမ်ိဳးေတြကို အတုယူခ်င္ လာၾကပါတယ္။ ရွင္ဥကၠ႒ရဲ့ “လူေသလူျဖစ္၀ါဒ” ဟာ သိပၸံပညာက ျဒဗ္ထုတည္ၿမဲမႈနိယာမ, ဒါ၀င္ရဲ့ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္သီအိုရီ, လူသား၀ါဒ စတာေတြကို ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းရင္း သိပၸံနည္းလည္းမက်၊ ဗုဒၶ၀ါဒမွလည္း ေသြဖီသြား ပါတယ္။
ယခုပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒမွာလည္း “လူသား၀ါဒ”ကို ေရွ႕တန္းတင္လိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ေတြ႔ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ ဖန္ဆင္းရွင္ကို လက္ခံတဲ့၀ါဒမ်ိဳး မဟုတ္တဲ့အျပင္ ရခဲလွတဲ့ လူသားရဲ့ ဘ၀တန္ဖိုးကို အလြန္ အေလးထားတဲ့အတြက္ အထူးတလည္ လူသား၀ါဒကို ပြဲထုတ္ေနစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒမွာ လူကို လြန္လြန္က်ဳးက်ဳး ေနရာေပးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ လူ-လူခ်င္း ဆက္ဆံရာမွာ ျပဳမူတဲ့လႈပ္ရွားမႈေတြကသာ ကံအစစ္ျဖစ္တယ္။ လူမဟုတ္တဲ့ တိရစၧာန္သတ္ျခင္းဟာ ပါဏာတိပါတမဟုတ္ စသျဖင့္ ခံယူထားပါတယ္။
လူေသလူျဖစ္၀ါဒလို သိပၸံပညာက သေဘာတရားေတြကို ယူသံုးမထားေသာ္လည္း ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒတစ္ခုလံုးဟာ Common Sense ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အေျခခံထားတာေတြ႔ ရပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက “မည္သည့္ဘာသာ၀ါဒ, ဒႆနကမွ မွီခို ကူးခ် ယူေဆာင္ ထုတ္ႏႈတ္ထားျခင္းမဟုတ္တဲ့ ကိုယ္တိုင္ သိျမင္ခ်က္မ်ား” လို႔ ေၾကညာကာ “သာမညသေဘာတရားက်မ္း” ကို အက်ယ္တ၀င့္ ေရးသားထားပါတယ္။ ဒႆနဆန္ဆန္ ေ၀ါဟာရအသံုးအႏႈန္းေတြ သံုးၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၁၀၀ ေက်ာ္ ေရးသြားေပမယ့္ အာ႐ံုခံအဂၤါငါးပါးႏွင့္ ကိုယ္တိုင္သိေသာ သာမညအသိဆိုတဲ့ Common Sense ပါပဲ။ Common Sense ကိုသာ ဦးစားေပးတဲ့ ၀ါဒကို ဒႆနေလာကမွာ Naïve Realism လို႔ေခၚပါတယ္။ အထူးအဆန္း မဟုတ္ပါဘူး။ ျမက္ဟာ စိမ္းတယ္, ေက်ာက္ခဲဟာ မာတယ္, ႏွင္းဟာ ေအးတယ္စတဲ့ ခပ္႐ိုး႐ိုးျမင္တဲ့ လူၿပိန္းအျမင္မ်ိဳးကို ဆိုတာပါ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ၾကည့္ရင္ ဒီလို ခပ္႐ိုး႐ိုး ျမင္ျခင္းဟာ မလြဲႏိုင္တဲ့ ပစၥကၡျဖစ္တယ္, ဒိ႒ဓမၼအျမင္ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆရေပမယ့္ Quantum Mechanics ေပၚလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ သာမာန္ ပၪၥာ႐ံုသိဟာ ပကတိအရွိတရားနဲ႔ အလွမ္းကြာသြားၿပီလို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက လက္ခံၾကပါတယ္။ ဒီ၀ါဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Betrand Russell က “Naive realism က ႐ူပေဗဒကို ဦးေဆာင္တယ္။ ႐ူပေဗဒက Naive realism မွားေၾကာင္း ျပခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ Naive realism က မွားပါတယ္” လို႔ An Inquiry Into Meaning and Truth ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ သိပၸံပညာဟာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ေတြးေခၚမႈမပါပဲ အာ႐ံုသိသက္သက္နဲ႔ေတာ့ ေရွ႕ဆက္ မတုိးႏိုင္ပါဘူး။ ျမတ္စြာဘုရားဟာ ဒီ Common Sense ေပၚအေျခခံၿပီး ေဟာၾကားထားတဲ့ (ဥပမာ ကာလာမသုတ္, အပဏၰသုတ္တို႔လို) သုတၱန္ေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုသုတၱန္အမ်ားစုဟာ အဆင့္ျမင့္တဲ့ သစၥာေလးပါးတရားေတြကို လက္ခံႏိုင္စြမ္းမရွိေသးတဲ့ (ေတြေ၀ေနေသးတဲ့) သူေတြကို ေဟာၾကားခဲ့တာ မ်ားပါတယ္။ ဒီသုတၱန္ေတြမွာလည္း တမလြန္ဘ၀ကို လက္ခံျခင္းဟာ အက်ိဳးမယုတ္ေၾကာင္းကို ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အာ႐ံုခံအဂၤါငါးပါးျဖင့္ သိျမင္တဲ့ သာမာန္အသိထက္ မေနာ၀ိညာဏ္ျဖင့္သိတဲ့ အသိမ်ိဳးကိုပဲ ဗုဒၶဘာသာက ဦးစားေပး ပါတယ္။ ပညာဟာ မေနာ၀ိညာဏ္ေပၚမွာ ျဖစ္ေပၚၿပီး ထိုးထြင္းသိျခင္း, ပိုင္းျခားသိျခင္း, ကိေလသာကို ပယ္သတ္ျခင္းစတဲ့ အက်ိဳးေတြရွိတယ္လို႔ ရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ စူဠယမက၀ဂ္၊ မဟာေ၀ဒလႅသုတ္)
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ ဘာေၾကာင့္ Common Sense ကိုေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ပါ သလဲ။ ဗုဒၶက ဓမၼဟာ စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္း၏ က်က္စားရာမဟုတ္ “အတကၠာ၀စာေရာ” လို႔ ေဟာၾကားခဲ့တာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ သာမာန္အာ႐ံုသိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေရွ႕ဘ၀, ေနာက္ဘ၀, နတ္, ျဗဟၼာ, ငရဲ စတာေတြကို ျငင္းပယ္လိုတာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္းလို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္ကံဟာ “ထံုးပံုးထဲ လက္ႏိႈက္ရင္ ျဖဴၿပီး၊ ကတၱရာပံုးထဲ လက္ႏိႈက္ရင္ မဲသလို” ပစၥဳပၸန္မွာပဲ အက်ိဳးေပးတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ စင္စစ္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ လူေသၿပီး လူမျဖစ္ေတာ့တာကလြဲရင္ လူေသလူျဖစ္၀ါဒရဲ့ ကံအယူအဆနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ တူပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အေနာက္တိုင္းသား အမ်ားစုဟာလည္း ဗုဒၶအဆံုးအမကို လက္ခံလိုၾကေပမယ့္ ဘ၀တစ္ဖန္ျဖစ္ျခင္းဆိုတဲ့ အယူအဆကို ျငင္းပယ္လိုၾကပါတယ္။ သို႔မွသာ Common Sense နဲ႔ကိုက္ညီၿပီး သဘာ၀က်တဲ့ ကမၼ၀ါဒျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ သဘာ၀လြန္ နတ္ျဗဟၼာေလာကေတြကို လက္မခံ, ေသလြန္ၿပီး ျပန္ျဖစ္ေသာဘ၀ကို လက္မခံတဲ့ ပစၥဳပၸန္ကံ၀ါဒမ်ိဳးဟာ ျဗဟၼဏ၀ါဒနဲ႔ ဂ်ိန္း၀ါဒတို႔ရဲ့ ကံ၀ါဒထက္ေတာ့ ပိုၿပီးသင့္ေတာ္ လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶက ဘာသာအယူ၀ါဒအက်င့္ေတြကို ေ၀ဖန္ျပတဲ့အခါ ပရေလာကကို ျငင္းပယ္တဲ့၀ါဒေတြကို မျမတ္ေသာဘာသာတရား (အျဗဟၼစရိယ) တနည္းအားျဖင့္ မွားယြင္းတဲ့ ဘာသာတရား False Religion လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီအယူ၀ါဒမ်ိဳးကို စြဲၿမဲစြာ က်င့္သံုးခဲ့ရင္ မဂ္ဖိုလ္မရႏိုင္၊ ေသလြန္လွ်င္ မုခ် အပါယ္သို႔လားေစမည့္ နိယတမိစၧာဒိ႒ိ အျမင္ျဖစ္တယ္။ ျဗာဟၼဏ၀ါဒနဲ႔ နိဂ႑နာဋပုတၱရဲ့ ဂ်ိန္း၀ါဒေတြကိုေတာ့ သက္သာရာ မရေစႏိုင္တဲ့ ဘာသာတရား (အနႆာသိက ျဗဟၼစရိယ) Unsatisfactory Religion လို႔သာ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဇၩိမပဏၰာသ၊ သႏၵကသုတ္)။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ Common Sense နဲ႔ “လူ” ေဇာင္းေပးလြန္းတဲ့အတြက္ ကမၼ႒ာန္းတရားအားထုတ္ျခင္းကို အပိုအလုပ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ စိတ္တည္ၿငိမ္ေအာင္ ခ်ဳပ္တည္းတဲ့ စ်ာန္တရားေတြကို အတၱကိလမထာႏုေယာဂလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ ျဖစ္ပ်က္႐ႈပြားျခင္းဟာ တရား မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။
ဒီေတာ့ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ လာရာလမ္းေၾကာင္းကို ျပန္ေကာက္ရရင္ သာမညအသိ (၀ါ) သာမာန္လူၿပိန္းအသိနဲ႔ လူကသာ ပဓာနက်တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို အေျခခံထားတဲ့ ဥေစၧဒ၀ါဒ, နိတၳိက၀ါဒ နိယတမိစၧာအယူအဆသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တမလြန္ဘ၀နဲ႔ သံသရာကို လက္မခံတဲ့အတြက္ ဗုဒၶအဆံုးအမသာသနာရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္ျဖစ္တဲ့ သံသရာမွ ထြက္ေျမာက္ျခင္း ခ်မ္းသာ (၀ိမုတၱိသုခ) ကိုလည္း မရႏိုင္ပါ။ တမလြန္တြင္ အပါယ္ေဘးမွ လြန္ေျမာက္ေသာ ခ်မ္းသာ (သမၸရာယိကသုခ) ကိုလည္း မရႏိုင္ပါ။ အစိုးရပစၥည္း ခိုးယူျခင္းသည္ အဒိႏၷာဒါနာကံ မေျမာက္ စသျဖင့္ခံယူတဲ့အတြက္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ကိုယ္က်င့္သီလ စာရိတၱမ႑ိဳင္ကိုပင္ အေထာက္အကူ မျပဳႏုိင္ပါဘူး။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ကဲ့ရဲ့႐ႈတ္ခ်မႈကိုလည္း မလြတ္ႏိုင္ပါဘူး။ သမာဓိနဲ႔ ၀ိပႆနာကိုလည္း ပစ္ပယ္ထားတဲ့အတြက္ ဗုဒၶ၀ါဒရဲ့ သီလ, သမာဓိ, ပညာဆိုတဲ့ သိကၡာသံုးရပ္လံုးနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။
***** ******
ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ အယူအဆမ်ားဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္းကို အထက္ကေျပာခဲ့တဲ့ အခ်က္ (၉) ခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး (အ႒ကထာအဖြင့္မ်ား မပါပဲ) ဗုဒၶကိုယ္တိုင္ ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ မူရင္းနိကာယ္ငါးရပ္မွ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ျပပါမယ္။
ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယ ဒုဂၢတႎ ၀ိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ။
ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢ ေလာကံ ဥပပႏၷာ။
နိကာယ္ငါးရပ္လံုးထဲက သုတၱန္အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ “အၾကင္သူသည္ ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ေသာ္ အပါယ္ မေကာင္းေသာလားရာ (ဒုဂၢတိ) သို႔ က်ေရာက္၍ ငရဲ၌ ျဖစ္ရ၏”… “အၾကင္သူသည္ ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ေသာ္ ေကာင္းရာ (သုဂတိ) နတ္ေလာက၌ ျဖစ္ရ၏” ဆိုတဲ့ ၀ါက်မ်ား ေတြ႔ရပါတယ္။ “ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ၿပီးေနာက္ (ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ)” ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းအရ အပါယ္က်ျခင္း, နတ္ျဖစ္ျခင္းတို႔ဟာ ဒီမ်က္ေမွာက္လူ႕ဘ၀မွာပဲ ဆင္းရဲျခင္း, ခ်မ္းသာျခင္းေတြကို တင္စားေျပာေနဆိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီတို႔ကိုးကားတဲ့ မဟာသီဟနာဒသုတ္မွာလည္း ဒီအသံုးအႏႈန္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီသုတ္ထဲမွာ ငရဲ (နိရယ), တိရစၧာန္, ၿပိတၱာ (ေပတၱိ၀ိသယ), လူ (မႏုႆ), နတ္ (ေဒ၀ါ) ဆိုတဲ့ ဂတိငါးမ်ိဳးကို ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒီဂတိငါးမ်ိဳးဟာ ေသလြန္ၿပီးမွ ေရာက္ရတယ္ဆိုတာ အထင္အရွား ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလို လားရာဂတိေတြကို ေရာက္သြားၿပီး ဆင္းရဲခ်မ္းသာကို ခံစားေနရတာကို ကိုယ္တိုင္ ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္တဲ့ ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္ရွိေၾကာင္း ေဟာၾကားထားပါတယ္။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ သီဟနာဒ၀ဂ္၊ မဟာသီဟနာဒသုတ္) ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ “သံုးဆယ့္တစ္ဘံုဆိုတာ ပစၥဳပၸန္လူ႔ဘ၀ထဲမွာပဲ က်င္လည္ေနရတာ” ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ မကိုက္ညီပါဘူး။
အနမတေဂၢါယံ, ဘိကၡေ၀, သံသာေရာ။ ပုဗၺာ ေကာဋိ န ပညာယတိ အ၀ိဇၨာနီ၀ရဏာနံ သတၱာနံ တဏွာသံေယာဇနာနံ သႏၶာ၀တံ သံသရတံ။ (နိဒါန၀ဂၢသံယုတ္ပါဠိေတာ္၊ အနမတဂၢသံယုတ္မွ သုတၱန္မ်ား)
ရဟန္းတို႔… ဤသံသရာ၏ အစကို မသိႏိုင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖံုးကာ တဏွာျဖင့္ ေႏွာင္ဖြဲ႔ထား၍ သံသရာကို က်င္လည္ေနၾကေသာ သတၱ၀ါတို႔၏ အစဦးအစြန္းသည္ မထင္။
နိဒါန၀ဂၢသံယုတ္ပါဠိေတာ္ အနမတဂၢသံယုတ္မွာ သံသရာသည္ အစမထင္ဟု ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အကယ္၍ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက ယူဆထားသည့္အတိုင္း “လူသည္ သံသရာတြင္က်င္လည္ျခင္း မဟုတ္ပဲ၊ သံသရာသည္ လူေပၚတြင္ က်င္လည္ေနၾကျခင္း” သာမွန္ပါက သံသရာသည္ အစမထင္ေသာ အနမတဂၢ မဟုတ္။ ထို႔အျပင္ “မေရတြက္ႏိုင္ေသာ အမိ, အဖ ေတာ္ခဲ့ဖူးသူမ်ား ရွိခဲ့သည္။ သမုဒၵရာေလးစင္းမကေသာ မ်က္ရည္တို႔ က်ခဲ့ဖူးသည္။ မေရတြက္ႏိုင္ေသာ ကမၻာေပါင္းမ်ားစြာမက သံသရာရွည္ကာ သခ်ိဳင္းေျမပံုတို႔ တိုးခဲ့ဖူးသည္” စသျဖင့္ေသာ ဥပမာမ်ားျဖင့္ ေဟာၾကား ထားပါတယ္။ အနမတဂၢသံယုတ္ တစ္ခုတည္းျဖင့္ပင္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ သံသရာအယူအဆဟာ ဗုဒၶ၀ါဒ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေလာက္ပါတယ္။
“အရာရာဟာ ေရွးဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ ကံေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ, ယခုဘ၀မွာ အရင္ဘ၀က ကံေတြက အက်ိဳးေပးေနၾကတာ”လို႔ ယူဆတာမ်ိဳးကို ဗုဒၶက အယူမွား ပုေဗၺကတေဟတုဒိ႒ိ (ေရွးကျပဳေသာ အေၾကာင္းဟူသည့္ အယူ)လို႔ ေဟာၾကားခဲ့တာ မွန္ပါတယ္။ ဒီလို အယူ၀ါဒရွိသူေတြဟာ “မိမိတို႔ လုပ္သင့္သည္တုိ႔အား လုပ္ေဆာင္ရန္၊ မလုပ္သင့္သည္တို႔အား မလုပ္ရန္အတြက္ ဆႏၵႏွင့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈတို႔ ျဖစ္ေပၚမလာႏိုင္။ လုပ္သင့္, မလုပ္သင့္ကိုလည္း မွန္ကန္စြာ မသိျမင္၍၊ သတိထား ေစာင့္ထိန္းျခင္းလည္း ျပဳမည္ မဟုတ္ေတာ့။” လို႔ ဗုဒၶက မိန္႔ၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္ (အံ-၃-၆၂၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂ္၊ တိတၳာယတနသုတ္)။ ဒါဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာျပဳတဲ့ ပစၥဳပၸန္ကံေတြ, ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေတြ, အျခားေသာအေၾကာင္းတရားေတြကို ျငင္းပယ္ရာ ေရာက္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အရာရာဟာ ကံရဲ့ အက်ိဳး၀ိပါက္ေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါတစ္ခုရတာဟာ ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္လို႔, ေသြး ေလ သည္းေျခ ေဖာက္ျပန္လို႔, ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ဂ႐ုမစိုက္လို႔, သူတစ္ပါးက လုပ္ႀကံလို႔ စတဲ့ အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရာရာ ျဖစ္ပ်က္သမွ်မွာ ကံကို ပံုခ်တာဟာ ပုေဗၺကတေဟတု၀ါဒပဲလို႔ ဗုဒၶက ေဟာၾကားထားပါတယ္ (သံ-၄-၂၆၉၊ သဠာယတန၀ဂၢသံယုတ္၊ ေ၀ဒနာသံယုတ္၊ အ႒သတပရိယာယ၀ဂ္၊ သီ၀ကသုတ္)။
သို႔ေသာ္လည္း အတိတ္ကံေတြကို လံုး၀ပစ္ပယ္ျခင္း မျပဳပါဘူး။ အတိတ္ကံေဟာင္းေတြက မ်က္ေမွာက္ဘ၀ေပၚမွာ လြမ္းမိုးမႈရွိသလို ပစၥဳပၸန္ကံသစ္ေတြက မ်က္ေမွာက္ဘ၀နဲ႔ ေနာင္ဘ၀မ်ားအတြက္ လႊမ္းမိုးမႈရွိပါတယ္။ သတၱ၀ါေတြကို ညႇင္းဆဲတဲ့သူဟာ ေသလြန္ၿပီးရင္ အပါယ္, ငရဲ က်ေရာက္ရတယ္။ မေရာက္ခဲ့လို႔ လူျဖစ္ရင္ အသက္တိုမယ္။ အနာေရာဂါမ်ားမယ္။ တမလြန္ဘ၀မွာ အသက္, စည္းစိမ္ခ်မ္းသာ, အေခၽြအရံစသျဖင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ကံေတြရဲ့ အက်ိဳးေပးေတြပါ။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ၀ိဘဂၤ၀ဂ္၊ စူဠကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္) ထို႔အတူပဲ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ကံေတြရဲ့ အက်ိဳးကို မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာျဖစ္ေစ, ေနာက္ဘ၀၌ျဖစ္ေစ, အျခားေသာဘ၀မ်ား၌ ျဖစ္ေစ ခံစားရတယ္လို႔ ေဟာၾကားထားပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ၀ိဘဂၤ၀ဂ္၊ မဟာကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္)။ ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္မွာျပဳမူတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကသာ ကံျဖစ္တယ္။ ပစၥဳပၸန္ကံရဲ့ အက်ိဳးကို ပစၥဳပၸန္ဘ၀မွာပဲ ခံစားရတယ္ဆုိတဲ့ ပစၥပၸန္ကမၼ၀ါဒအယူဟာ ဒီသုတၱန္ေတြနဲ႔ ေလ်ာ္ညီမႈမရွိပါဘူး။
‘ကမၼ’ဆိုတာဟာ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးသံုးပါရဲ့ ျပဳမူလႈပ္ရွားမႈေတြကို ေခၚတာမွန္ေပမယ့္ စင္စစ္ကေတာ့ ဒီအျပဳအမူေတြကို ေစ့ေဆာ္ေနတဲ့ ‘ေစတနာ’ သည္သာ ကံျဖစ္ပါတယ္။ ေစတနာနဲ႔ ေစ့ေဆာ္ၿပီးမွသာ ကိုယ္ျဖင့္ ျပဳမူ, ႏႈတ္ျဖင့္ ေျပာဆို, စိတ္ျဖင့္ ႀကံစည္ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ (အံ-၆-၆၃၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ဆကၠနိပါတ္၊ မဟာ၀ဂ္၊ နိေဗၺဓိကပရိယာယသုတ္) ဒီေတာ့ ကံေကာင္း ကံဆိုးဟာ ေစတနာေကာင္း ေစတနာဆိုးေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျပဳအမူေတြကို ေစ့ေဆာ္တဲ့ ေစတနာက ဒီအျပဳအမူေတြ သက္ေရာက္ခံရမယ့္ လူ, တိရစၧာန္, အဖြဲ႔အစည္း, ႐ုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြထက္ ပိုၿပီး ပဓာနက်ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံရာမွာ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံလို႔သတ္မွတ္ခ်က္ဟာ နိေဗၺဓိကပရိယာယသုတ္ကို ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ ဥပမာ ရာသီဥတုပူတာကို ေဒါသထြက္ေနခဲ့ရင္ ဗုဒၶ၀ါဒအရ ေဒါသစိတ္ (ေဒါသႏွင့္ယွဥ္တဲ့ ေစတနာ) ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ကံေျမာက္ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒအရ လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံတာ မဟုတ္လို႔ ကံမေျမာက္ပါ။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီေတြက ဘုရားအေလာင္းေတာ္ရဲ့ ဒုကၠရစရိယာအက်င့္ကို ႐ူပစ်ာန္, အ႐ူပစ်ာန္လို႔ မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ထို႔အတူပဲ စိတ္ကိုခ်ဳပ္တည္းတဲ့ စ်ာန္တရားေတြဟာ မိမိကိုယ္ကို ညႇင္းဆဲတဲ့ အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အက်င့္ေတြလို႔ မွားယြင္းစြာ ယူဆထားပါတယ္။ စင္စစ္ အေလာင္းေတာ္ဟာ ဒုကၠရစရိယာအက်င့္ကို ပယ္စြန္႔ဖို႔ အႀကံျဖစ္တာဟာ “မိမိငယ္စဥ္ဘ၀ သေျပပင္ေအာက္မွာ ရခဲ့ဖူးတဲ့ ပဌမစ်ာန္ဟာ ေဗာဓိဉာဏ္ကိုရဖို႔ အက်င့္လမ္းျဖစ္မယ္, ပဌမစ်ာန္ခ်မ္းသာဟာ ကာမဂုဏ္တရားနဲ႔ အကုသိုလ္တရားေတြကို ပယ္စြန္႔ထားတဲ့ ခ်မ္းသာျဖစ္တဲ့အတြက္ မွီ၀ဲအားထုတ္ရမွာကို (တြန္႔ဆုတ္) ေၾကာက္႐ြံ႕ေနစရာလိုေၾကာင္း” စဥ္းစားမိလို႔ပါ။ ဒီအေၾကာင္းကို ဗုဒၶကိုယ္တိုင္ သစၥကပရိဗိုဇ္ကို ျပန္ေျပာခဲ့ပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ မဟာယမက၀ဂ္၊ မဟာသစၥကသုတ္)။ စ်ာန္ခ်မ္းသာဟာ မွီ၀ဲပြားမ်ားအပ္တဲ့ (အာေသ၀ိတဗၺ ဘာေ၀တဗၺ ဗာဟုလီကာတဗၺ) တရားေတြ ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္း တြယ္ၿငိေနရန္မဟုတ္ပဲ ထိုထက္ပို၍ အဆင့္ျမင့္ေသာ တရားမ်ားအတြက္ ပယ္စြန္႔ရပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဇၩိမပဏၰာသ၊ ဘိကၡဳ၀ဂ္၊ လဋဳကိေကာပမသုတ္)။ “သမၼာသမာဓိ” ဆိုတာ ပဌမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္ စသျဖင့္ စ်ာန္တရားေလးပါးျဖင့္ယွဥ္တဲ့ စိတ္တည္ၾကည္မႈ သမာဓိကို ေခၚေၾကာင္း နိကာယ္ငါးရပ္မွ ေဒသနာေျမာက္ျမားစြာမွာ ေဟာၾကားထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စ်ာန္တရားမ်ားကို ႐ႈတ္ခ်ျခင္း, ပစ္ပယ္ေျပာဆိုျခင္းဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ အေျခခံအက်ဆံုးျဖစ္တဲ့ မဂၢင္ရွစ္ပါးက သမၼာသမာဓိကို ျငင္းပယ္ရာေရာက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က စ်ာန္တရားကို ေျမလွ်ိဳးမိုးပ်ံစတဲ့ တန္ခိုးေတြနဲ႔ ေရာေႏွာ ႐ႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။
ဓမၼစၾကာသုတ္အပါအ၀င္ အျခားေသာေဒသနာမ်ားက ဒုကၡသစၥာရဲ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္အဓိပၸါယ္ကို ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ (ဥပါဒါန္ျဖင့္ စြဲယူထားေသာ ခႏၶာငါးပါး) လို႔ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ စြဲလမ္းမႈ ဥပါဒါန္နဲ႔ ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာဟာ သီးျခားမဟုတ္သလို အတူတူလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ခႏၶာငါးပါးေပၚမွာ စြဲလမ္းကပ္ၿငိတဲ့ ဆႏၵရာဂကို ဥပါဒါန္လုိ႔ေခၚပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ေဒ၀ဒဟ၀ဂ္၊ မဟာပုဏၰမသုတ္)။ ဒီဥပါဒါန္ေၾကာင့္ “ငါ ရွိတယ္” လို႔ထင္တဲ့ အထင္ (အသၼိမာန) ျဖစ္ပါတယ္ (ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္၊ ခႏၶသံယုတ္၊ ေထရ၀ဂ္၊ အာနႏၵသုတ္)။ ေရမွာ ထင္တဲ့ ပံုရိပ္လို ဥပါဒါန္ရွိေနတဲ့ ပုထုဇဥ္အတြက္ ႐ုပ္, ေ၀ဒနာ, သညာ, သခၤါရာ, ၀ိညာဏ္ဆိုတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကို စြဲၿပီး ငါရွိတယ္လို႔ ထင္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ပုထုဇဥ္က ဒီပံုရိပ္ကိုပဲ တကယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါကလည္း ခႏၶာငါးပါးကို “ၿမဲတယ္, ခ်မ္းသာတယ္, ငါပဲ” လိုထင္ေနတဲ့ နိစၥသညာ, သုခသညာ, အတၱသညာေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ႐ုပ္, ေ၀ဒနာ, သညာ, သခၤါရ, ၀ိညာဏ္ဆိုတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကို အနိစၥ, ဒုကၡ, အနတၱလို႔ ျမင္ေအာင္႐ႈရမယ္လို႔ အနတၱလကၡဏာသုတ္အပါအ၀င္ ေဒသနာအမ်ားျပားမွာ ေဟာၾကားထားပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒယူဆသလို “ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာကသာ အနတၱျဖစ္ၿပီး, ပၪၥကၡႏၶာက အတၱ၊ (လူလို႔ထင္ေနတဲ့ စြဲလမ္းမႈေတြက အနတၱျဖစ္ၿပီး လူသက္သက္ကေတာ့ အတၱ) သကၠာယဒိ႒ိကို ပယ္သတ္လိုက္ရင္ လူသက္သက္, အတၱသက္သက္ပဲ က်န္မယ္” ရယ္လို႔ ျမတ္စြာဘုရား မေဟာၾကားခဲ့ပါ။ ဗုဒၶက “သေဗၺ ဓမၼာ အနတၱာ”လို႔ ေဟာပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက လူဆိုတဲ့ အတၱ၀ါဒကို လက္ခံထားတဲ့ အတြက္ ႐ုပ္နာမ္ သခၤါရတရားေတြေပၚ “အနိစၥ, ဒုကၡ, အနတၱ” ႐ႈပြားဖို႔ ျငင္းပယ္ထားပါတယ္။
ဧရာ (မႏၲေလး)
အေသးစိတ္အခ်ိန္ေပး မဖတ္ႏိုင္ (မဖတ္လို) ေပမယ့္ အနည္းဆံုး ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ ဘယ္လို၀ါဒမ်ိဳးလဲလို႔ အဓိပၸါယ္ေပၚယံု သယံ၀သီရဲ့ site http://sayamvasi.googlepages.com/toe-bookspage မွာတင္ထားတဲ့ စာအခ်ိဳ႕ကို ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ နိကာယ္ငါးရပ္က ေဒသနာေတြနဲ႔ ဘယ္လို ကြဲျပားျခားနားေနသလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ၊ အနက္အဓိပၸါယ္ ေကာက္ယူမႈ ကြဲလြဲခ်က္ေတြကိုပဲ ဦးစားေပး ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယအေနနဲ႔ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီေတြက ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုယူဆရသလဲ, ဘယ္အယူအဆေတြရဲ့ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈရွိလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရင္းဇစ္ျမစ္နဲ႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္ေတြကို ရွာၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ သိသာထင္ရွားၿပီး အေရးပါတယ္လို႔ ယူဆရတဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့
၁။ နတ္, ျဗဟၼာ, ငရဲ, ၿပိတၱာစတဲ့ ပရေလာကကို လက္မခံပါ။
၂။ ေရွးဘ၀, ေနာက္ဘ၀ကို လက္မခံပါ။
၃။ ပစၥဳပၸန္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။
၄။ ဒီမွာလည္း လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံေရးမွ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိရစၧာန္သတ္တာဟာ ပါဏာတိပါတ မဟုတ္၊ အစိုးရပစၥည္းခိုးတာဟာ အဒိႏၷာဒါနကံ မေျမာက္ စသျဖင့္ ယူဆပါတယ္။
၅။ ကံ၏ အက်ိဳး၀ိပါတ္ဆိုတာဟာ ကံကို ျပဳစဥ္က ကိုယ္စိတ္တို႔အတိုင္း ထပ္မံျဖစ္ပြားေနျခင္းလို႔ ယူဆပါတယ္။
၆။ ႐ူပ, အ႐ူပဆိုတဲ့ စ်ာန္တရားေတြကို အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အစြန္းဟုသတ္မွတ္ထားပါတယ္။
၇။ ႐ုပ္နမ္တို႔၏ ျဖစ္ပ်က္ကို ႐ႈပြားျခင္းသည္ တရားမဟုတ္။ ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္ အမွားမျဖစ္ေအာင္ ေနျခင္းကသာ တရားျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။
၈။ သံသရာအတြင္းမွာ လူ-သတၱ၀ါတို႔ လည္ၾကျခင္းမဟုတ္ပဲ လူ-သတၱ၀ါအတြင္းမွာ သံသရာတို႔ လည္ၾကျခင္း ျဖစ္တယ္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ဟာ သံုးဘ၀လည္တာမဟုတ္။ ဒီဘ၀အတြင္းမွာ လည္တာသာ ျဖစ္တယ္။
၉။ ငါက အနတၱမဟုတ္ဘူး၊ ငါတို႔ ထင္ထားတဲ့ (လူဟု ထင္ထားသည့္) ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာေတြကိုသာ အနတၱလို႔ေဟာတာ။ သကၠာယဒိ႒ိေပ်ာက္သြားရင္ ငါသက္သက္ (လူသက္သက္, အတၱသက္သက္)ပဲ က်န္တယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။
အျခားေသာ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြ အမ်ားအျပားရွိေသးေပမယ့္ ဒီအခ်က္ေတြေလာက္နဲ႔ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ ေကာက္ေၾကာင္း ေပၚေလာက္ပါတယ္။ (ေထရ၀ါဒ ရဟန္းေတာ္မ်ားနဲ႔ ကမၼ႒ာန္းရိပ္သာမ်ားအေပၚ စြတ္စြဲေ၀ဖန္ထားမႈေတြရွိေပမယ့္ အေျခအျမစ္သိပ္မရွိပဲ ပုဂၢိဳလ္ေရးဆန္ဆန္သာျဖစ္လို႔ အက်ိဳးမမ်ားတဲ့အတြက္ ျပန္လည္မေဖာ္ျပေတာ့ပါဘူး။ အယူ၀ါဒ သက္သက္အေပၚမွာပဲ သံုးသပ္ျပလိုပါတယ္။)
သိပၸံထြန္းကားလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားအၾကား ကာလာမသုတ္လို ေဒသနာမ်ိဳးေတြ ေရပန္းစားလာပါတယ္။ ေရွး႐ိုးစဥ္လာ ယံုၾကည္မႈေတြကို စိန္ေခၚခ်င္ လာၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေနာက္တိုင္းစာေပနဲ႔ ထိေတြ႔ခြင့္ရသူေတြက ဘာသာတရားကို သိပၸံပညာဆိုတဲ့ ေပတံနဲ႔ တိုင္းထြာ ၾကည့္ခ်င္လာၾကပါတယ္။ ဥေရာပမွာ ဘုရားေက်ာင္းေတြနဲ႔ ထာရ၀ဘုရားသခင္ရဲ့ ေလာင္းရိပ္ေအာက္က လူသားတန္ဖိုးကို ဆြဲထုတ္ၿပီး လူသား၀ါဒကို ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီလို လႈပ္႐ွားမႈမ်ိဳးေတြကို အတုယူခ်င္ လာၾကပါတယ္။ ရွင္ဥကၠ႒ရဲ့ “လူေသလူျဖစ္၀ါဒ” ဟာ သိပၸံပညာက ျဒဗ္ထုတည္ၿမဲမႈနိယာမ, ဒါ၀င္ရဲ့ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္သီအိုရီ, လူသား၀ါဒ စတာေတြကို ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ေပါင္းစပ္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းရင္း သိပၸံနည္းလည္းမက်၊ ဗုဒၶ၀ါဒမွလည္း ေသြဖီသြား ပါတယ္။
ယခုပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒမွာလည္း “လူသား၀ါဒ”ကို ေရွ႕တန္းတင္လိုတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ေတြ႔ရပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ ဖန္ဆင္းရွင္ကို လက္ခံတဲ့၀ါဒမ်ိဳး မဟုတ္တဲ့အျပင္ ရခဲလွတဲ့ လူသားရဲ့ ဘ၀တန္ဖိုးကို အလြန္ အေလးထားတဲ့အတြက္ အထူးတလည္ လူသား၀ါဒကို ပြဲထုတ္ေနစရာ မလိုေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒမွာ လူကို လြန္လြန္က်ဳးက်ဳး ေနရာေပးထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ လူ-လူခ်င္း ဆက္ဆံရာမွာ ျပဳမူတဲ့လႈပ္ရွားမႈေတြကသာ ကံအစစ္ျဖစ္တယ္။ လူမဟုတ္တဲ့ တိရစၧာန္သတ္ျခင္းဟာ ပါဏာတိပါတမဟုတ္ စသျဖင့္ ခံယူထားပါတယ္။
လူေသလူျဖစ္၀ါဒလို သိပၸံပညာက သေဘာတရားေတြကို ယူသံုးမထားေသာ္လည္း ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒတစ္ခုလံုးဟာ Common Sense ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အေျခခံထားတာေတြ႔ ရပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက “မည္သည့္ဘာသာ၀ါဒ, ဒႆနကမွ မွီခို ကူးခ် ယူေဆာင္ ထုတ္ႏႈတ္ထားျခင္းမဟုတ္တဲ့ ကိုယ္တိုင္ သိျမင္ခ်က္မ်ား” လို႔ ေၾကညာကာ “သာမညသေဘာတရားက်မ္း” ကို အက်ယ္တ၀င့္ ေရးသားထားပါတယ္။ ဒႆနဆန္ဆန္ ေ၀ါဟာရအသံုးအႏႈန္းေတြ သံုးၿပီး စာမ်က္ႏွာ ၁၀၀ ေက်ာ္ ေရးသြားေပမယ့္ အာ႐ံုခံအဂၤါငါးပါးႏွင့္ ကိုယ္တိုင္သိေသာ သာမညအသိဆိုတဲ့ Common Sense ပါပဲ။ Common Sense ကိုသာ ဦးစားေပးတဲ့ ၀ါဒကို ဒႆနေလာကမွာ Naïve Realism လို႔ေခၚပါတယ္။ အထူးအဆန္း မဟုတ္ပါဘူး။ ျမက္ဟာ စိမ္းတယ္, ေက်ာက္ခဲဟာ မာတယ္, ႏွင္းဟာ ေအးတယ္စတဲ့ ခပ္႐ိုး႐ိုးျမင္တဲ့ လူၿပိန္းအျမင္မ်ိဳးကို ဆိုတာပါ။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ၾကည့္ရင္ ဒီလို ခပ္႐ိုး႐ိုး ျမင္ျခင္းဟာ မလြဲႏိုင္တဲ့ ပစၥကၡျဖစ္တယ္, ဒိ႒ဓမၼအျမင္ ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆရေပမယ့္ Quantum Mechanics ေပၚလာတဲ့ ဒီေန႔ေခတ္မွာ သာမာန္ ပၪၥာ႐ံုသိဟာ ပကတိအရွိတရားနဲ႔ အလွမ္းကြာသြားၿပီလို႔ သိပၸံပညာရွင္ေတြက လက္ခံၾကပါတယ္။ ဒီ၀ါဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Betrand Russell က “Naive realism က ႐ူပေဗဒကို ဦးေဆာင္တယ္။ ႐ူပေဗဒက Naive realism မွားေၾကာင္း ျပခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ Naive realism က မွားပါတယ္” လို႔ An Inquiry Into Meaning and Truth ဆိုတဲ့ စာအုပ္မွာ ေရးခဲ့ဖူးတယ္။ သိပၸံပညာဟာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ေတြးေခၚမႈမပါပဲ အာ႐ံုသိသက္သက္နဲ႔ေတာ့ ေရွ႕ဆက္ မတုိးႏိုင္ပါဘူး။ ျမတ္စြာဘုရားဟာ ဒီ Common Sense ေပၚအေျခခံၿပီး ေဟာၾကားထားတဲ့ (ဥပမာ ကာလာမသုတ္, အပဏၰသုတ္တို႔လို) သုတၱန္ေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုသုတၱန္အမ်ားစုဟာ အဆင့္ျမင့္တဲ့ သစၥာေလးပါးတရားေတြကို လက္ခံႏိုင္စြမ္းမရွိေသးတဲ့ (ေတြေ၀ေနေသးတဲ့) သူေတြကို ေဟာၾကားခဲ့တာ မ်ားပါတယ္။ ဒီသုတၱန္ေတြမွာလည္း တမလြန္ဘ၀ကို လက္ခံျခင္းဟာ အက်ိဳးမယုတ္ေၾကာင္းကို ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အာ႐ံုခံအဂၤါငါးပါးျဖင့္ သိျမင္တဲ့ သာမာန္အသိထက္ မေနာ၀ိညာဏ္ျဖင့္သိတဲ့ အသိမ်ိဳးကိုပဲ ဗုဒၶဘာသာက ဦးစားေပး ပါတယ္။ ပညာဟာ မေနာ၀ိညာဏ္ေပၚမွာ ျဖစ္ေပၚၿပီး ထိုးထြင္းသိျခင္း, ပိုင္းျခားသိျခင္း, ကိေလသာကို ပယ္သတ္ျခင္းစတဲ့ အက်ိဳးေတြရွိတယ္လို႔ ရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ စူဠယမက၀ဂ္၊ မဟာေ၀ဒလႅသုတ္)
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ ဘာေၾကာင့္ Common Sense ကိုေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ပါ သလဲ။ ဗုဒၶက ဓမၼဟာ စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္း၏ က်က္စားရာမဟုတ္ “အတကၠာ၀စာေရာ” လို႔ ေဟာၾကားခဲ့တာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္း၊ သာမာန္အာ႐ံုသိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ေရွ႕ဘ၀, ေနာက္ဘ၀, နတ္, ျဗဟၼာ, ငရဲ စတာေတြကို ျငင္းပယ္လိုတာေၾကာင့္ တစ္ေၾကာင္းလို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္ကံဟာ “ထံုးပံုးထဲ လက္ႏိႈက္ရင္ ျဖဴၿပီး၊ ကတၱရာပံုးထဲ လက္ႏိႈက္ရင္ မဲသလို” ပစၥဳပၸန္မွာပဲ အက်ိဳးေပးတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ စင္စစ္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ လူေသၿပီး လူမျဖစ္ေတာ့တာကလြဲရင္ လူေသလူျဖစ္၀ါဒရဲ့ ကံအယူအဆနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ တူပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ အေနာက္တိုင္းသား အမ်ားစုဟာလည္း ဗုဒၶအဆံုးအမကို လက္ခံလိုၾကေပမယ့္ ဘ၀တစ္ဖန္ျဖစ္ျခင္းဆိုတဲ့ အယူအဆကို ျငင္းပယ္လိုၾကပါတယ္။ သို႔မွသာ Common Sense နဲ႔ကိုက္ညီၿပီး သဘာ၀က်တဲ့ ကမၼ၀ါဒျဖစ္မယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ သဘာ၀လြန္ နတ္ျဗဟၼာေလာကေတြကို လက္မခံ, ေသလြန္ၿပီး ျပန္ျဖစ္ေသာဘ၀ကို လက္မခံတဲ့ ပစၥဳပၸန္ကံ၀ါဒမ်ိဳးဟာ ျဗဟၼဏ၀ါဒနဲ႔ ဂ်ိန္း၀ါဒတို႔ရဲ့ ကံ၀ါဒထက္ေတာ့ ပိုၿပီးသင့္ေတာ္ လိမ့္မယ္လို႔ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗုဒၶက ဘာသာအယူ၀ါဒအက်င့္ေတြကို ေ၀ဖန္ျပတဲ့အခါ ပရေလာကကို ျငင္းပယ္တဲ့၀ါဒေတြကို မျမတ္ေသာဘာသာတရား (အျဗဟၼစရိယ) တနည္းအားျဖင့္ မွားယြင္းတဲ့ ဘာသာတရား False Religion လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီအယူ၀ါဒမ်ိဳးကို စြဲၿမဲစြာ က်င့္သံုးခဲ့ရင္ မဂ္ဖိုလ္မရႏိုင္၊ ေသလြန္လွ်င္ မုခ် အပါယ္သို႔လားေစမည့္ နိယတမိစၧာဒိ႒ိ အျမင္ျဖစ္တယ္။ ျဗာဟၼဏ၀ါဒနဲ႔ နိဂ႑နာဋပုတၱရဲ့ ဂ်ိန္း၀ါဒေတြကိုေတာ့ သက္သာရာ မရေစႏိုင္တဲ့ ဘာသာတရား (အနႆာသိက ျဗဟၼစရိယ) Unsatisfactory Religion လို႔သာ ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဇၩိမပဏၰာသ၊ သႏၵကသုတ္)။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒဟာ Common Sense နဲ႔ “လူ” ေဇာင္းေပးလြန္းတဲ့အတြက္ ကမၼ႒ာန္းတရားအားထုတ္ျခင္းကို အပိုအလုပ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ စိတ္တည္ၿငိမ္ေအာင္ ခ်ဳပ္တည္းတဲ့ စ်ာန္တရားေတြကို အတၱကိလမထာႏုေယာဂလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ ျဖစ္ပ်က္႐ႈပြားျခင္းဟာ တရား မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆပါတယ္။
ဒီေတာ့ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ လာရာလမ္းေၾကာင္းကို ျပန္ေကာက္ရရင္ သာမညအသိ (၀ါ) သာမာန္လူၿပိန္းအသိနဲ႔ လူကသာ ပဓာနက်တယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ကို အေျခခံထားတဲ့ ဥေစၧဒ၀ါဒ, နိတၳိက၀ါဒ နိယတမိစၧာအယူအဆသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တမလြန္ဘ၀နဲ႔ သံသရာကို လက္မခံတဲ့အတြက္ ဗုဒၶအဆံုးအမသာသနာရဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္ျဖစ္တဲ့ သံသရာမွ ထြက္ေျမာက္ျခင္း ခ်မ္းသာ (၀ိမုတၱိသုခ) ကိုလည္း မရႏိုင္ပါ။ တမလြန္တြင္ အပါယ္ေဘးမွ လြန္ေျမာက္ေသာ ခ်မ္းသာ (သမၸရာယိကသုခ) ကိုလည္း မရႏိုင္ပါ။ အစိုးရပစၥည္း ခိုးယူျခင္းသည္ အဒိႏၷာဒါနာကံ မေျမာက္ စသျဖင့္ခံယူတဲ့အတြက္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ကိုယ္က်င့္သီလ စာရိတၱမ႑ိဳင္ကိုပင္ အေထာက္အကူ မျပဳႏုိင္ပါဘူး။ သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ကဲ့ရဲ့႐ႈတ္ခ်မႈကိုလည္း မလြတ္ႏိုင္ပါဘူး။ သမာဓိနဲ႔ ၀ိပႆနာကိုလည္း ပစ္ပယ္ထားတဲ့အတြက္ ဗုဒၶ၀ါဒရဲ့ သီလ, သမာဓိ, ပညာဆိုတဲ့ သိကၡာသံုးရပ္လံုးနဲ႔ ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။
***** ******
ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ အယူအဆမ်ားဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္းကို အထက္ကေျပာခဲ့တဲ့ အခ်က္ (၉) ခ်က္ေပၚမူတည္ၿပီး (အ႒ကထာအဖြင့္မ်ား မပါပဲ) ဗုဒၶကိုယ္တိုင္ ေဟာၾကားခဲ့တဲ့ မူရင္းနိကာယ္ငါးရပ္မွ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ျပပါမယ္။
ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ အပါယ ဒုဂၢတႎ ၀ိနိပါတံ နိရယံ ဥပပႏၷာ။
ေတ ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ သုဂတႎ သဂၢ ေလာကံ ဥပပႏၷာ။
နိကာယ္ငါးရပ္လံုးထဲက သုတၱန္အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ “အၾကင္သူသည္ ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ေသာ္ အပါယ္ မေကာင္းေသာလားရာ (ဒုဂၢတိ) သို႔ က်ေရာက္၍ ငရဲ၌ ျဖစ္ရ၏”… “အၾကင္သူသည္ ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ေသာ္ ေကာင္းရာ (သုဂတိ) နတ္ေလာက၌ ျဖစ္ရ၏” ဆိုတဲ့ ၀ါက်မ်ား ေတြ႔ရပါတယ္။ “ကိုယ္ပ်က္စီး၍ ေသလြန္ၿပီးေနာက္ (ကာယႆ ေဘဒါ ပရံ မရဏာ)” ဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းအရ အပါယ္က်ျခင္း, နတ္ျဖစ္ျခင္းတို႔ဟာ ဒီမ်က္ေမွာက္လူ႕ဘ၀မွာပဲ ဆင္းရဲျခင္း, ခ်မ္းသာျခင္းေတြကို တင္စားေျပာေနဆိုျခင္း မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီတို႔ကိုးကားတဲ့ မဟာသီဟနာဒသုတ္မွာလည္း ဒီအသံုးအႏႈန္း ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီသုတ္ထဲမွာ ငရဲ (နိရယ), တိရစၧာန္, ၿပိတၱာ (ေပတၱိ၀ိသယ), လူ (မႏုႆ), နတ္ (ေဒ၀ါ) ဆိုတဲ့ ဂတိငါးမ်ိဳးကို ေဖာ္ျပထားၿပီး ဒီဂတိငါးမ်ိဳးဟာ ေသလြန္ၿပီးမွ ေရာက္ရတယ္ဆိုတာ အထင္အရွား ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီလို လားရာဂတိေတြကို ေရာက္သြားၿပီး ဆင္းရဲခ်မ္းသာကို ခံစားေနရတာကို ကိုယ္တိုင္ ထိုးထြင္းသိျမင္ႏိုင္တဲ့ ဒိဗၺစကၡဳဉာဏ္ရွိေၾကာင္း ေဟာၾကားထားပါတယ္။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ သီဟနာဒ၀ဂ္၊ မဟာသီဟနာဒသုတ္) ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ “သံုးဆယ့္တစ္ဘံုဆိုတာ ပစၥဳပၸန္လူ႔ဘ၀ထဲမွာပဲ က်င္လည္ေနရတာ” ဆိုတဲ့ အယူအဆေတြဟာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ မကိုက္ညီပါဘူး။
အနမတေဂၢါယံ, ဘိကၡေ၀, သံသာေရာ။ ပုဗၺာ ေကာဋိ န ပညာယတိ အ၀ိဇၨာနီ၀ရဏာနံ သတၱာနံ တဏွာသံေယာဇနာနံ သႏၶာ၀တံ သံသရတံ။ (နိဒါန၀ဂၢသံယုတ္ပါဠိေတာ္၊ အနမတဂၢသံယုတ္မွ သုတၱန္မ်ား)
ရဟန္းတို႔… ဤသံသရာ၏ အစကို မသိႏိုင္၊ အ၀ိဇၨာျဖင့္ ပိတ္ဖံုးကာ တဏွာျဖင့္ ေႏွာင္ဖြဲ႔ထား၍ သံသရာကို က်င္လည္ေနၾကေသာ သတၱ၀ါတို႔၏ အစဦးအစြန္းသည္ မထင္။
နိဒါန၀ဂၢသံယုတ္ပါဠိေတာ္ အနမတဂၢသံယုတ္မွာ သံသရာသည္ အစမထင္ဟု ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ အကယ္၍ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက ယူဆထားသည့္အတိုင္း “လူသည္ သံသရာတြင္က်င္လည္ျခင္း မဟုတ္ပဲ၊ သံသရာသည္ လူေပၚတြင္ က်င္လည္ေနၾကျခင္း” သာမွန္ပါက သံသရာသည္ အစမထင္ေသာ အနမတဂၢ မဟုတ္။ ထို႔အျပင္ “မေရတြက္ႏိုင္ေသာ အမိ, အဖ ေတာ္ခဲ့ဖူးသူမ်ား ရွိခဲ့သည္။ သမုဒၵရာေလးစင္းမကေသာ မ်က္ရည္တို႔ က်ခဲ့ဖူးသည္။ မေရတြက္ႏိုင္ေသာ ကမၻာေပါင္းမ်ားစြာမက သံသရာရွည္ကာ သခ်ိဳင္းေျမပံုတို႔ တိုးခဲ့ဖူးသည္” စသျဖင့္ေသာ ဥပမာမ်ားျဖင့္ ေဟာၾကား ထားပါတယ္။ အနမတဂၢသံယုတ္ တစ္ခုတည္းျဖင့္ပင္ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ သံသရာအယူအဆဟာ ဗုဒၶ၀ါဒ မဟုတ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေလာက္ပါတယ္။
“အရာရာဟာ ေရွးဘ၀ကျပဳခဲ့တဲ့ ကံေတြေၾကာင့္ျဖစ္ရတာ, ယခုဘ၀မွာ အရင္ဘ၀က ကံေတြက အက်ိဳးေပးေနၾကတာ”လို႔ ယူဆတာမ်ိဳးကို ဗုဒၶက အယူမွား ပုေဗၺကတေဟတုဒိ႒ိ (ေရွးကျပဳေသာ အေၾကာင္းဟူသည့္ အယူ)လို႔ ေဟာၾကားခဲ့တာ မွန္ပါတယ္။ ဒီလို အယူ၀ါဒရွိသူေတြဟာ “မိမိတို႔ လုပ္သင့္သည္တုိ႔အား လုပ္ေဆာင္ရန္၊ မလုပ္သင့္သည္တို႔အား မလုပ္ရန္အတြက္ ဆႏၵႏွင့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈတို႔ ျဖစ္ေပၚမလာႏိုင္။ လုပ္သင့္, မလုပ္သင့္ကိုလည္း မွန္ကန္စြာ မသိျမင္၍၊ သတိထား ေစာင့္ထိန္းျခင္းလည္း ျပဳမည္ မဟုတ္ေတာ့။” လို႔ ဗုဒၶက မိန္႔ၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္ (အံ-၃-၆၂၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ မဟာ၀ဂ္၊ တိတၳာယတနသုတ္)။ ဒါဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာျပဳတဲ့ ပစၥဳပၸန္ကံေတြ, ႀကိဳးစားအားထုတ္မႈေတြ, အျခားေသာအေၾကာင္းတရားေတြကို ျငင္းပယ္ရာ ေရာက္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အရာရာဟာ ကံရဲ့ အက်ိဳး၀ိပါက္ေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ေရာဂါတစ္ခုရတာဟာ ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္လို႔, ေသြး ေလ သည္းေျခ ေဖာက္ျပန္လို႔, ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ဂ႐ုမစိုက္လို႔, သူတစ္ပါးက လုပ္ႀကံလို႔ စတဲ့ အေၾကာင္းေတြေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရာရာ ျဖစ္ပ်က္သမွ်မွာ ကံကို ပံုခ်တာဟာ ပုေဗၺကတေဟတု၀ါဒပဲလို႔ ဗုဒၶက ေဟာၾကားထားပါတယ္ (သံ-၄-၂၆၉၊ သဠာယတန၀ဂၢသံယုတ္၊ ေ၀ဒနာသံယုတ္၊ အ႒သတပရိယာယ၀ဂ္၊ သီ၀ကသုတ္)။
သို႔ေသာ္လည္း အတိတ္ကံေတြကို လံုး၀ပစ္ပယ္ျခင္း မျပဳပါဘူး။ အတိတ္ကံေဟာင္းေတြက မ်က္ေမွာက္ဘ၀ေပၚမွာ လြမ္းမိုးမႈရွိသလို ပစၥဳပၸန္ကံသစ္ေတြက မ်က္ေမွာက္ဘ၀နဲ႔ ေနာင္ဘ၀မ်ားအတြက္ လႊမ္းမိုးမႈရွိပါတယ္။ သတၱ၀ါေတြကို ညႇင္းဆဲတဲ့သူဟာ ေသလြန္ၿပီးရင္ အပါယ္, ငရဲ က်ေရာက္ရတယ္။ မေရာက္ခဲ့လို႔ လူျဖစ္ရင္ အသက္တိုမယ္။ အနာေရာဂါမ်ားမယ္။ တမလြန္ဘ၀မွာ အသက္, စည္းစိမ္ခ်မ္းသာ, အေခၽြအရံစသျဖင့္ ကြဲျပားျခားနားမႈေတြဟာ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ ကံေတြရဲ့ အက်ိဳးေပးေတြပါ။ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ၀ိဘဂၤ၀ဂ္၊ စူဠကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္) ထို႔အတူပဲ မ်က္ေမွာက္ဘ၀ကံေတြရဲ့ အက်ိဳးကို မ်က္ေမွာက္ဘ၀မွာျဖစ္ေစ, ေနာက္ဘ၀၌ျဖစ္ေစ, အျခားေသာဘ၀မ်ား၌ ျဖစ္ေစ ခံစားရတယ္လို႔ ေဟာၾကားထားပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ၀ိဘဂၤ၀ဂ္၊ မဟာကမၼ၀ိဘဂၤသုတ္)။ ဒါေၾကာင့္ ပစၥဳပၸန္မွာျပဳမူတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကသာ ကံျဖစ္တယ္။ ပစၥဳပၸန္ကံရဲ့ အက်ိဳးကို ပစၥဳပၸန္ဘ၀မွာပဲ ခံစားရတယ္ဆုိတဲ့ ပစၥပၸန္ကမၼ၀ါဒအယူဟာ ဒီသုတၱန္ေတြနဲ႔ ေလ်ာ္ညီမႈမရွိပါဘူး။
‘ကမၼ’ဆိုတာဟာ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးသံုးပါရဲ့ ျပဳမူလႈပ္ရွားမႈေတြကို ေခၚတာမွန္ေပမယ့္ စင္စစ္ကေတာ့ ဒီအျပဳအမူေတြကို ေစ့ေဆာ္ေနတဲ့ ‘ေစတနာ’ သည္သာ ကံျဖစ္ပါတယ္။ ေစတနာနဲ႔ ေစ့ေဆာ္ၿပီးမွသာ ကိုယ္ျဖင့္ ျပဳမူ, ႏႈတ္ျဖင့္ ေျပာဆို, စိတ္ျဖင့္ ႀကံစည္ၾကလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ (အံ-၆-၆၃၊ အဂၤုတၱရနိကာယ္၊ ဆကၠနိပါတ္၊ မဟာ၀ဂ္၊ နိေဗၺဓိကပရိယာယသုတ္) ဒီေတာ့ ကံေကာင္း ကံဆိုးဟာ ေစတနာေကာင္း ေစတနာဆိုးေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အျပဳအမူေတြကို ေစ့ေဆာ္တဲ့ ေစတနာက ဒီအျပဳအမူေတြ သက္ေရာက္ခံရမယ့္ လူ, တိရစၧာန္, အဖြဲ႔အစည္း, ႐ုပ္၀တၳဳပစၥည္းေတြထက္ ပိုၿပီး ပဓာနက်ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒရဲ့ လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံရာမွာ ကိုယ္ႏႈတ္ႏွလံုးလႈပ္ရွားမႈကိုသာ ကံလို႔သတ္မွတ္ခ်က္ဟာ နိေဗၺဓိကပရိယာယသုတ္ကို ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ ဥပမာ ရာသီဥတုပူတာကို ေဒါသထြက္ေနခဲ့ရင္ ဗုဒၶ၀ါဒအရ ေဒါသစိတ္ (ေဒါသႏွင့္ယွဥ္တဲ့ ေစတနာ) ေၾကာင့္ အကုသိုလ္ကံေျမာက္ပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒအရ လူ-လူခ်င္းဆက္ဆံတာ မဟုတ္လို႔ ကံမေျမာက္ပါ။
ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒီေတြက ဘုရားအေလာင္းေတာ္ရဲ့ ဒုကၠရစရိယာအက်င့္ကို ႐ူပစ်ာန္, အ႐ူပစ်ာန္လို႔ မွားယြင္းစြာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ထို႔အတူပဲ စိတ္ကိုခ်ဳပ္တည္းတဲ့ စ်ာန္တရားေတြဟာ မိမိကိုယ္ကို ညႇင္းဆဲတဲ့ အတၱကိလမထာႏုေယာဂ အက်င့္ေတြလို႔ မွားယြင္းစြာ ယူဆထားပါတယ္။ စင္စစ္ အေလာင္းေတာ္ဟာ ဒုကၠရစရိယာအက်င့္ကို ပယ္စြန္႔ဖို႔ အႀကံျဖစ္တာဟာ “မိမိငယ္စဥ္ဘ၀ သေျပပင္ေအာက္မွာ ရခဲ့ဖူးတဲ့ ပဌမစ်ာန္ဟာ ေဗာဓိဉာဏ္ကိုရဖို႔ အက်င့္လမ္းျဖစ္မယ္, ပဌမစ်ာန္ခ်မ္းသာဟာ ကာမဂုဏ္တရားနဲ႔ အကုသိုလ္တရားေတြကို ပယ္စြန္႔ထားတဲ့ ခ်မ္းသာျဖစ္တဲ့အတြက္ မွီ၀ဲအားထုတ္ရမွာကို (တြန္႔ဆုတ္) ေၾကာက္႐ြံ႕ေနစရာလိုေၾကာင္း” စဥ္းစားမိလို႔ပါ။ ဒီအေၾကာင္းကို ဗုဒၶကိုယ္တိုင္ သစၥကပရိဗိုဇ္ကို ျပန္ေျပာခဲ့ပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မူလပဏၰာသ၊ မဟာယမက၀ဂ္၊ မဟာသစၥကသုတ္)။ စ်ာန္ခ်မ္းသာဟာ မွီ၀ဲပြားမ်ားအပ္တဲ့ (အာေသ၀ိတဗၺ ဘာေ၀တဗၺ ဗာဟုလီကာတဗၺ) တရားေတြ ျဖစ္တယ္။ သို႔ေသာ္လည္း တြယ္ၿငိေနရန္မဟုတ္ပဲ ထိုထက္ပို၍ အဆင့္ျမင့္ေသာ တရားမ်ားအတြက္ ပယ္စြန္႔ရပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ မဇၩိမပဏၰာသ၊ ဘိကၡဳ၀ဂ္၊ လဋဳကိေကာပမသုတ္)။ “သမၼာသမာဓိ” ဆိုတာ ပဌမစ်ာန္, ဒုတိယစ်ာန္ စသျဖင့္ စ်ာန္တရားေလးပါးျဖင့္ယွဥ္တဲ့ စိတ္တည္ၾကည္မႈ သမာဓိကို ေခၚေၾကာင္း နိကာယ္ငါးရပ္မွ ေဒသနာေျမာက္ျမားစြာမွာ ေဟာၾကားထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စ်ာန္တရားမ်ားကို ႐ႈတ္ခ်ျခင္း, ပစ္ပယ္ေျပာဆိုျခင္းဟာ ဗုဒၶဘာသာရဲ့ အေျခခံအက်ဆံုးျဖစ္တဲ့ မဂၢင္ရွစ္ပါးက သမၼာသမာဓိကို ျငင္းပယ္ရာေရာက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က စ်ာန္တရားကို ေျမလွ်ိဳးမိုးပ်ံစတဲ့ တန္ခိုးေတြနဲ႔ ေရာေႏွာ ႐ႈပ္ေထြးႏိုင္ပါတယ္။
ဓမၼစၾကာသုတ္အပါအ၀င္ အျခားေသာေဒသနာမ်ားက ဒုကၡသစၥာရဲ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္အဓိပၸါယ္ကို ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာ (ဥပါဒါန္ျဖင့္ စြဲယူထားေသာ ခႏၶာငါးပါး) လို႔ ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ စြဲလမ္းမႈ ဥပါဒါန္နဲ႔ ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာဟာ သီးျခားမဟုတ္သလို အတူတူလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ခႏၶာငါးပါးေပၚမွာ စြဲလမ္းကပ္ၿငိတဲ့ ဆႏၵရာဂကို ဥပါဒါန္လုိ႔ေခၚပါတယ္ (မဇၩိမနိကာယ္၊ ဥပရိပဏၰာသ၊ ေဒ၀ဒဟ၀ဂ္၊ မဟာပုဏၰမသုတ္)။ ဒီဥပါဒါန္ေၾကာင့္ “ငါ ရွိတယ္” လို႔ထင္တဲ့ အထင္ (အသၼိမာန) ျဖစ္ပါတယ္ (ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္၊ ခႏၶသံယုတ္၊ ေထရ၀ဂ္၊ အာနႏၵသုတ္)။ ေရမွာ ထင္တဲ့ ပံုရိပ္လို ဥပါဒါန္ရွိေနတဲ့ ပုထုဇဥ္အတြက္ ႐ုပ္, ေ၀ဒနာ, သညာ, သခၤါရာ, ၀ိညာဏ္ဆိုတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကို စြဲၿပီး ငါရွိတယ္လို႔ ထင္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ပုထုဇဥ္က ဒီပံုရိပ္ကိုပဲ တကယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒါကလည္း ခႏၶာငါးပါးကို “ၿမဲတယ္, ခ်မ္းသာတယ္, ငါပဲ” လိုထင္ေနတဲ့ နိစၥသညာ, သုခသညာ, အတၱသညာေၾကာင့္ျဖစ္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ႐ုပ္, ေ၀ဒနာ, သညာ, သခၤါရ, ၀ိညာဏ္ဆိုတဲ့ ခႏၶာငါးပါးကို အနိစၥ, ဒုကၡ, အနတၱလို႔ ျမင္ေအာင္႐ႈရမယ္လို႔ အနတၱလကၡဏာသုတ္အပါအ၀င္ ေဒသနာအမ်ားျပားမွာ ေဟာၾကားထားပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒယူဆသလို “ပၪၥဳပါဒါနကၡႏၶာကသာ အနတၱျဖစ္ၿပီး, ပၪၥကၡႏၶာက အတၱ၊ (လူလို႔ထင္ေနတဲ့ စြဲလမ္းမႈေတြက အနတၱျဖစ္ၿပီး လူသက္သက္ကေတာ့ အတၱ) သကၠာယဒိ႒ိကို ပယ္သတ္လိုက္ရင္ လူသက္သက္, အတၱသက္သက္ပဲ က်န္မယ္” ရယ္လို႔ ျမတ္စြာဘုရား မေဟာၾကားခဲ့ပါ။ ဗုဒၶက “သေဗၺ ဓမၼာ အနတၱာ”လို႔ ေဟာပါတယ္။ ပစၥဳပၸန္ကမၼ၀ါဒက လူဆိုတဲ့ အတၱ၀ါဒကို လက္ခံထားတဲ့ အတြက္ ႐ုပ္နာမ္ သခၤါရတရားေတြေပၚ “အနိစၥ, ဒုကၡ, အနတၱ” ႐ႈပြားဖို႔ ျငင္းပယ္ထားပါတယ္။
ဧရာ (မႏၲေလး)
Posted by sonata-cantata at 11:04 PM 
No comments:
Post a Comment